5. SAMEN WERKT HET

Ter gelegenheid van de Week van de Circulaire Economie 2022 slaan wij de handen ineen met Springtij Forum en Copper8 en lichten wij iedere dag een onderwerp uit dat dat de transitie naar de circulaire economie kan versnellen. Vandaag: Samenwerken.

Samenwerking is al jarenlang het toverwoord in het werken aan complexe opgaven. Ook op het gebied van circulaire economie. Technisch zijn er meer dan voldoende oplossingen. Ook geld is er ruim voldoende, als we het goed weten te organiseren. De voornaamste kans in het verder opschalen van circulaire initiatieven is het zorgen voor een samenwerking die bestaat uit goede afspraken en de juiste dynamiek tussen mensen en organisaties.

 

Wil je terug naar het dagprogramma? Klik dan hier.

 

INDIVIDUELE VERSUS COLLECTIEVE LOGICA

Wanneer je aan de slag wilt, start je vanuit je eigen logica. Dat werkt immers optimaal vanuit je eigen perspectief, maar kan tegelijkertijd onlogisch zijn vanuit het collectief. Stel je voor: je staat in een ruime kring. Iedereen in die kring probeert de schouder van de persoon rechts van zich aan te tikken. Je beweegt om dat te doen, met als gevolg dat de persoon links van je jouw schouder niet meer kan aantikken. En dat geldt voor iedereen. De oplossing vanuit collectieve logica? Iedereen zet één stap naar binnen, zodat iedereen bij de schouder van de persoon naast zich kan.

Zo werkt het ook in ketens. Een voorbeeld van individuele logica is het weggooien van sinaasappelschillen door supermarkten: bij aparte inzameling zijn deze hoogwaardig te verwerken tot oliën en supplementen. Wanneer deze samen met het GFT (of zelfs het restafval) worden afgevoerd, zijn deze waardevolle grondstoffen niet meer terug te halen. Redeneren vanuit collectieve logica leidt tot aparte inzameling en daarmee waardevolle grondstoffen.

Redeneren vanuit collectieve logica kan de behoeften van verschillende partijen in de keten bij elkaar brengen. Door bijvoorbeeld de sinaasappelschillen apart op te halen en matrassen te maken van een niet-brandbaar monomateriaal kunnen we een circulair model ontwikkelen dat grondstoffen terugwint en afval voorkomt.

DUBBELE WIN-WIN

Daarnaast kan samenwerking een dubbele win-win opleveren. Allereerst leidt een circulair model zowel tot financieel lagere kosten als tot milieuwinst omdat minder materiaal wordt gebruikt. Daarnaast ontstaat er nog een win-win voor partijen in de keten: de producent krijgt zuivere grondstoffen terug, de verwerker heeft minder kosten voor de verwerking van afval.

Een voorbeeld van zo’n dubbele win-win is de keten van plastic verpakkingen. Producenten betalen op dit moment een bijdrage voor het verwerken van plastic verpakkingsmateriaal. Door te kiezen voor meer monomateriaal (een materiaal dat uit één grondstof bestaat) dat eenvoudiger te verwerken is en leidt tot een zuivere reststroom, dalen zowel de kosten van verwerking als de inkoopkosten van nieuwe materialen. De recycling van PET, bekend van de frisdrankflessen, laat zien dat deze markt volwassen kan worden.

GEZAMENLIJKE AMBITIES ALS STARTPUNT

Onze opgaven zijn te groot om door één partij opgepakt te kunnen worden. In onze huidige tijd worden bijna alle producten in ketens geproduceerd, gebruikt en verwerkt. Of het nu over voedsel, matrassen of gebouwen gaat. Samenwerking vanuit collectieve logica is dus cruciaal om een circulair model te realiseren.

Het uitspreken van gezamenlijke ambities is een manier om die samenwerking op te starten. Voorbeelden zijn onder meer het landelijke Plastic Pact rondom het terugdringen van plastic verpakkingsmateriaal en de Friese ambitie om circulaire topregio van Europa te worden. In beide gevallen moet de gezamenlijke ambitie leiden tot vertrouwen dat alle betrokken partijen aan de slag gaan. Dat is een eerste stap in het delen van inzichten, resultaten en geleerde lessen. En zo start een beweging die één partij individueel nooit succesvol kan neerzetten.

LUISTEREN EN SAMEN BEWEGEN

En toch: culture eats strategy for breakfast. Een gezamenlijke strategie of ambitie kan niet succesvol zijn zonder ook de onderliggende cultuur en dynamiek tussen mensen en organisaties te veranderen. Die cultuur en dynamiek zijn ‘zachte’ aspecten, die vragen om onderling begrip.

Het creëren van dat onderlinge begrip begint met luisteren. Luisteren naar het belang van een organisatie, maar vooral ook naar de motivatie van een persoon. Luisteren naar de intenties achter de woorden. Wanneer we dat doen, kan er een ritme ontstaan – en tikt iedereen zonder moeite de schouder van de persoon naast zich aan.