4. CIRCULAIRE PRODUCTEN: EEN KORTE MAAK-GIDS

Ter gelegenheid van de Week van de Circulaire Economie 2022 slaan wij de handen ineen met Springtij Forum en Copper8 en lichten wij iedere dag een onderwerp uit dat dat de transitie naar de circulaire economie kan versnellen. Vandaag: Productontwerp.

In de circulaire economie is het belangrijk dat grondstoffen waar producten van gemaakt zijn, zo lang mogelijk in het systeem blijven. Dit proces begint al in de ontwikkeling van een product. Denk aan een boekenkast. Als die zo ontworpen is dat de planken geschroefd zijn in plaats van gelijmd haal je hem makkelijk uit elkaar en kan je de planken en schroeven voor iets anders gebruiken als je de kast niet meer nodig hebt.

Maar hoe werkt circulair productontwerp in de praktijk? Aan welke criteria moet een product voldoen om lang te kunnen circuleren? En welke levensfases van het product neem je allemaal mee? Hieronder lees je de tips uit de praktijk.

 

Wil je terug naar het dagprogramma? Klik dan hier.

 

MAAK HET MODULAIR

Een modulair ontwerp zorgt ervoor dat onderdelen kunnen worden vervangen, waardoor het product als geheel langer mee kan gaan. Ook biedt een modulair ontwerp de mogelijkheid om sommige onderdelen minder complex te maken dan andere. Zo zou een elektrische auto bijvoorbeeld kunnen worden opgedeeld in elektronische onderdelen en mechanische onderdelen. De mechanische onderdelen kan de gebruiker van de auto zelf repareren, waar de elektronische onderdelen door de fabrikant worden gerepareerd.

MAAK HET REVERSIBEL

Een product dat reversibel is, kan aan het einde van de levensduur weer volledig worden teruggebracht tot zuivere grondstoffen. Daarvoor is het belangrijk om zoveel mogelijk monomaterialen te gebruiken. Die grondstoffen kunnen vervolgens opnieuw worden ingezet in een productieproces. Zo zijn er matrassen en tapijttegels van polyethyleen (PE), die aan het einde van hun levensduur weer volledig opnieuw kunnen worden ingezet als grondstof voor een volgend product.

MAAK HET TRANSPARANT

Als grondstoffen circuleren in het systeem is het essentieel dat bekend is welke materialen waar gebruikt zijn. Complexere producten zoals bijvoorbeeld gebouwen kunnen worden voorzien van een materialenpaspoort zodat bouwmaterialen hergebruikt kunnen worden. Transparantie over gebruikte materialen is daarnaast belangrijk voor eindgebruikers. Consumenten kunnen het product dan beter onderhouden waardoor het materiaal minder aan waarde verliest. Tenslotte moeten ook afvalverwerkers weten welk materiaal zij binnenkrijgen om efficiënt te kunnen recyclen.

MAAK HET ZO MAKKELIJK MOGELIJK

Zorg dat het product uit zo min mogelijk componenten bestaat. Soms is het mogelijk om van hetzelfde materiaal bijvoorbeeld verschillende structuren te maken. Een product dat daarentegen uit veel verschillende componenten bestaat heeft het zwaar in de keten omdat het lastig te recyclen is en dus niet meer terug kan worden gebracht in het circulaire systeem. Ook kunnen toegevoegde stoffen zoals kleurstoffen het opnieuw gebruiken van grondstoffen belemmeren.

MAAK HET BIJZONDER

Een product waar je om geeft, gooi je niet zo maar weg. Denk maar aan dat erfstuk dat nog steeds wordt doorgegeven in de familie. Het is daarom slim al in de ontwerpfase na te denken over hoe je een product voor de eindgebruiker bijzonder kan maken. Dan hoeven de grondstoffen van het product niet steeds opnieuw het circulaire systeem in en nemen we afscheid van de wegwerpmaatschappij.

MAAK HET GEZOND

Als grondstoffen circuleren is het belangrijk dat de producten die later weer grondstoffen worden geen toxische stoffen bevatten. In het recycling proces werken toxische stoffen nog lang door. Daarnaast gaan materialen die niet met schadelijke stoffen bewerkt zijn langer mee.

MAAK HET SAMEN

Een product kan alleen circulair zijn als de grondstoffen waar het van gemaakt is circuleren in het systeem. Het gaat dus niet zo zeer om het product maar om hoe wij omgaan met de grondstoffen. Feedbackloops binnen de keten zijn daarom essentieel. Als je een product op de markt brengt gaat het vaak nog langs andere producenten, installateurs, verkopers, logistieke partijen, gebruikers en dan weer naar verwerkers. Alle partijen die met het product te maken krijgen kunnen feedback geven op het ontwerp, de werkbaarheid en de impact van de materialen. Maak gebruik van die feedback en de kennis van partners in de keten.

CONCLUSIE: ONTWERPERS UITDAGEN OP CREATIVITEIT

Het maken van circulaire producten kan een uitdaging zijn, maar juist ook de creativiteit van de ontwerper aanzetten. Momenteel worden productontwerpers vooral gestuurd op winstmaximalisatie en nog nauwelijks op circulair ontwerpen. Door meer feedback te organiseren, vanuit gebruikers en ketenpartners zoals monteurs of afvalverwerkers, kunnen we grote stappen zetten. Laten we daarom ontwerpers actiever betrekken in het werken aan een circulaire economie!