De skyline van de Zuidas schittert in het zonlicht als een symbool van vooruitgang. Van economische kracht, intellectuele capaciteit en innovatieve daadkracht. Hier worden investeringsstrategieën bedacht, deals gesloten en wordt, in theorie althans, gewerkt aan de wereld van morgen.

Maar terwijl we met CIRCL en Circl Movement de afgelopen jaren onvermoeibaar hebben gebouwd aan bewustzijn, systeemverandering en duurzame waardecreatie, voelen we hoe de onderstroom in beweging is. Wat jarenlang in opbouw was, wat voelde als momentum, –een beweging waarin duurzaamheid en langetermijndenken langzaam maar zeker terrein wonnen, lijkt weer te kantelen.

Het politieke discours verandert van toon, aandeelhouders hervinden hun traditionele stem, en veel organisaties vallen terug op de comfortabele logica van de korte termijn. Een ontwikkeling die niet zonder gevolgen zal blijven, want wij weten: de noodzaak voor verandering is groter dan ooit.

CIRCL als laboratorium voor systeemverandering

Wat we met CIRCL hebben opgebouwd is bijzonder. Wat begon als een gedurfd experiment binnen ABN AMRO, groeide uit tot een invloedrijk platform en een fysieke plek waar verandering tastbaar werd gemaakt. Niet alleen in woorden of ambities, maar in concrete, circulaire, inclusieve praktijk.

CIRCL was nooit alleen een gebouw. Het was een manifest. Een plek waar materiaalpaspoorten, remontabel bouwen en circulaire exploitatie geen abstracte concepten waren, maar bewuste, concrete keuzes voor de dagelijkse praktijk. Ons gebouw fungeerde als een “levend laboratorium”, een permanente proeftuin waar je fouten kon maken, als het maar in dienst stond van leren, verbeteren en opschalen.

Van dansen met Daybreakers in de vroege ochtend tot diepgaande strategische sessies met bestuurders, van een hulpactie voor Oekraïne tot internationale kennisuitwisseling, van de Week van de Circulaire Economie tot nationale circulaire conferenties, CIRCL was een plek waar sectoren, denkwijzen en mensen samenkwamen om systeemgrenzen te doorbreken.

Ons werk kreeg internationale aandacht. Niet alleen vanwege het gebouw, maar vooral vanwege de visie die erachter zat. We ontvingen delegaties van over de hele wereld, van VN-instellingen tot stedenbouwkundigen, van studenten tot ministers.

Niet zelden waren ze verrast dat juist een financiële instelling de ruimte bood voor deze experimentele aanpak. Deze reactie op de onverwachte voortrekkersrol van de bank was precies de bedoeling. Want als zelfs een bank het kon en deed, dan moest de rest van de wereld wel volgen.

Het succes zat in de mensen

Binnen en later buiten dat circulaire gebouw bouwden we aan Circl Movement: een programmeringslijn, een kennisplatform, een netwerk, een aanjager van dialoog en actie. Daar ontstonden honderden sessies, events en ontmoetingen, waarin we de nog immer urgente thema’s adresseerden: klimaatverandering, circulaire economie, impactvol leiderschap, duurzame financiering, rechtvaardige transities.

Hoewel het fysieke gebouw CIRCL indrukwekkend was, lag de werkelijke waarde in de mensen die werkten aan deze beweging. In de teams die jarenlang, met toewijding, creativiteit en veerkracht deze visie tot leven brachten.

Ik wil hier nadrukkelijk stilstaan bij mensen zoals: Sjors, Egidio, Yvonne, Marcus, Lotte, Tim, en Christa die door alle stadia van groei, tegenwind, reorganisatie en vernieuwing heen trouw bleven aan onze missie. Samen met vele anderen die op verschillende momenten hun bijdragen leverden, gaven zij vorm aan wat Circl Movement vandaag is: een balans van ambitie, realisme en idealisme.

We hebben successen gevierd. We hebben diepe dalen meegemaakt. Er zijn samenwerkingen ontstaan die het fundament zijn geworden van systeemvernieuwing. Maar we hebben ook afscheid moeten nemen van relaties die uiteindelijk niet meer pasten bij de koers. Soms vanwege verschil in visie, soms vanwege veranderende context. Dat hoort bij pionieren. Niet elke verbinding is duurzaam, en dat is oké zolang we blijven leren, reflecteren en het grotere doel voor ogen houden.

De verleiding van terugschakelen en waarom we dat niet doen

In de huidige context ligt er een verleiding op de loer: terugschakelen. Meebewegen met de tijdgeest. Minder uitgesproken zijn. Minder principieel. Liever praten over “innovatie” dan over “transitie”. Liever winst dan waarde. Maar dat zou een fundamentele vergissing zijn.

Want waarom zijn we begonnen met veranderen? Niet omdat het makkelijk was. Niet omdat duurzaamheid op dat moment politiek gunstig lag. Niet omdat het modieus was. Maar omdat het noodzakelijk was. En nog steeds is.

Juist nu in een tijd waarin veel partijen zich terugtrekken in oude patronen is het van belang om standvastig te blijven. Om te blijven staan voor langetermijnwaarde, voor integriteit, voor systeemverandering. Als je je koers verlegt vanwege tegenwind, heb je geen missie maar volg je slechts de trend.

De vraag die nu voorligt: wie pakt het stokje op?

Het is zomer 2025 en dit najaar houdt Circl Movement op te bestaan. Wie gaat de missie overnemen en voortzetten? Ik geloof dat het tijd is een nieuwe generatie het roer in handen te geven. Niet per sé jonger, maar wel fris. Principieel. Realist. Visionair.

We hebben behoefte aan mensen die door de waan van de dag heen kunnen kijken. Die niet vervallen in cynisme of gemak, maar die met beide benen op de grond een nieuwe koers durven uitstippelen. Die kennis en middelen koppelen aan de moed om te kiezen. Want dat is wat leiderschap vandaag de dag vraagt.

De Zuidas kan meer zijn dan een financieel centrum

De Zuidas staat symbool voor macht en geld. Maar het kan, en moet, ook een broedplaats zijn voor regeneratieve innovatie, langetermijndenken en maatschappelijk leiderschap.

De afgelopen jaren hebben bewezen dat het kan. We zagen banken die hun duurzaamheidskaders aanscherpten. We zagen juristen nadenken over brede welvaart. We zagen vastgoedpartijen experimenteren met circulair bouwen. We zagen jonge professionals opstaan met een duidelijk ethische kompas.

Nu is het aan ons allen, aan dit nog prille ecosysteem om deze ontwikkeling niet te laten stokken, maar te verdiepen. Om kennis te verbinden aan moed. En macht aan missie.

Tot slot: de toekomst kiest niet. Wij wel.

De toekomst is geen neutraal gegeven. Ze is het gevolg van menselijke keuzes. Van beleid, van investeringen, van prioriteiten.

Dus nee, wij laten ons niet leiden door politieke golfbewegingen. Wij geloven dat koersvastheid, visie en samenwerking essentieel blijven. We blijven strijden voor een economie die binnen de grenzen van de planeet functioneert. Voor waarden die breder zijn dan het financiële. Voor leiderschap dat verantwoordelijkheid durft te nemen, ook als het schuurt.

Ik ben trots op alle mensen die dit samen met Circl Movement mogelijk maakten. Trots op de teams, partners, deelnemers, kritische denkers, bondgenoten en bouwers. Trots op ABN AMRO, dat destijds het lef had om ruimte te geven aan een radicale keuze in hartje Zuidas.

De wind is gedraaid, ja. Maar wind is niet ons probleem. Wind geeft richting, beweging, kracht. Het is aan ons hoe we de zeilen zetten.

Dank en tot ziens in de volgende fase van de beweging.

Merijn