Corona Reset #4 Femke Groothuis

In deze webinarreeks gaan we daarom in gesprek met frisse nieuwe denkers, visionairs en eigentijdse profeten over het inrichten van een nieuw tijdperk. Hoe willen we zelf dat onze post-corona samenleving eruit gaat zien? Welke economie hebben we daarvoor nodig, en wat is de rol van de overheid, ons belastingstelsel en de financiële sector? En waar liggen nú – ondanks alle uitdagingen – kansen om de eerste stappen in die richting te zetten?

Sinds het begin van de coronatijd wordt er hard gewerkt aan het herstel van de economie. Hierbij is de roep om een duurzame wederopbouw steeds luider te horen. Maar hoe dan? Een fundamentele verandering in het belastingstelsel kan wel eens dé oplossing zijn.

Het idee is kinderlijk eenvoudig: verlaag de lasten op arbeid en verhoog de lasten op grondstoffen. Met deze financiële prikkels is het mogelijk om meer werk te creëren en minder vervuiling te veroorzaken. Waarom het toch wat ingewikkelder ligt en waarom juist nú het moment is om deze veranderingen door te voeren, zie je in de video hieronder.

Join the #reset movement!

De webinars zijn bedoeld om samen na te denken en te bouwen aan de toekomst. We hebben alvast een paar frisse denkers voor jullie uitgenodigd, maar zijn ook erg benieuwd naar jullie ideeën over de reset.

Dus, ben jij ook een frisse denker? Discuseer dan mee tijdens de webinar en laat ons weten als je vindt dat we nog iemand missen in de sprekers line-up. Jullie wensen nemen wij graag mee voor de volgende afleveringen.

Lees hieronder een aantal vraagstukken die naar voren kwamen tijdens het webinar.

Wat doet stichting Ex’tax Project precies?

Wij doen onderzoek naar het concept van Ex’tax: belasting op arbeid, die nu heel hoog is, verschuiven naar belasting op natuurlijke bronnen en vervuiling. Onze economie is nu gebaseerd op het take-make-waste principe waarbij we aan de lopende band veel te veel producten produceren die we na gebruik weggegooien.

Op het take-make-waste principe is het huidige belastingstelsel gebaseerd. Arbeid wordt hoog belast waardoor er constant naar oplossingen wordt gezocht dat arbeid kan vervangen. Terwijl er genoeg arbeidskracht in de wereld is. Grondstoffen worden ongelimiteerd gebruikt terwijl daar juist een limiet aan zit.

Met het Ex’tax concept stimuleren we de overstap van een lineaire naar een circulaire economie.

Waarom is Ex’tax een essentieel onderdeel bij de overstap naar een circulaire economie?

Als een bedrijf duurzame en herbruikbare producten wilt leveren kost dat veel arbeidsuren. Zo gaat er meer tijd zitten in circulaire ontwerpen en producten onderhouden, repareren en terug halen. Vergeleken met een lineaire bedrijfsvoering is een duurzame of circulaire bedrijfsvoering veel arbeidsintensiever. Wat betekent dat dit ook veel duurder is omdat arbeid hoog wordt belast.

Wanneer we het Ex’tax concept toepassen dan zijn deze bedrijven veel goedkoper uit. Belasting op arbeid gaat omlaag waardoor duurzame en circulaire bedrijven minder kosten hiervoor maken. Daarnaast gebruiken ze weinig grondstoffen waardoor aan die kant van de weegschaal de kosten niet zullen stijgen. Onder de streep zijn duurzame en circulaire bedrijven dus goedkoper uit.

Bedrijven met een lineaire bedrijfsvoering betalen volgens het Ex’tax concept nog steeds hoge belasting omdat zij veel gebruik maken van grondstoffen. Onder de streep betalen zij dus meer belasting vergeleken met de duurzame en circulaire bedrijven. Ex’tax biedt dus een financiële prikkel om over te stappen naar duurzamer bedrijfsmodel.

Wordt dat dan niet een grote kostenpost voor de overheid?

Nee, we hebben het principe van Ex’tax helemaal door laten rekenen en daaruit bleek dat het budget voor Ex’tax neutraal is. Omdat er meer geld binnenkomt aan belasting op grondstoffen kunnen de belastingen op arbeid omlaag. Het geld wat er daarbovenop binnenkomt wordt ook weer uitgegeven aan sociale zaken als zorg. Zo blijft het ook eerlijk.

Ex’tax is een belasting aangelegenheid, moeten we dan niet gaan lobbyen in Den Haag?

De uiteindelijke beslissing ligt natuurlijk bij de politiek, dat is waar. Maar wat we van het verleden hebben geleerd is dat bedrijven ontzettend veel invloed hebben op het opstellen van nieuwe beleidsplannen.

Veel bedrijven lopen voor op de overheid wat betreft circulaire initiatieven en ambities voor klimaatneutraal ondernemen. Het is dus beter om ons te richten op deze bedrijven die al inzien welke waarde Ex’tax toevoegt.

Daarnaast ligt de focus in de politiek vooral op korte termijn oplossingen die ze in de 2 tot 4 jaar dat een regering actief is kunnen implementeren. We hebben juist een lange termijn visie nodig voor een toekomstbestendige samenleving.

Raken niet veel bedrijven in de problemen als Ex’tax wordt ingevoerd?

Wel als we dat van de ene op de andere dag zouden doen. Daarom moeten we nu de kans pakken om het geleidelijk aan te implementeren. Hoe eerder we beginnen met het aankondigen van belastingherzieningen, hoe beter bedrijven zich hierop kunnen voorbereiden.

Door duurzame businessmodellen te adapteren kunnen ze er later hun voordeel mee doen. Als we er te lang mee wachten, moeten we straks met hoog tempo alles voor elkaar krijgen en zullen veel bedrijven zich niet meer op tijd aan kunnen passen.

Wat is de rol van de EU in de uitrol van Ex’tax?

Je ziet vaker dat wanneer er een roep uit de samenleving komt voor een nieuwe maatregel, er eerst gewezen wordt naar de EU als overkoepelend orgaan. Omdat de overheid aangeeft dat ze dit niet alleen kunnen. Maar op het gebied van belasting zegt de EU juist dat dit een nationale zaak is, en zij zich daar niet bij betrekken.

Tegelijkertijd zie je ook dat er jaarlijks biljoenen aan belasting wordt geïnd door de EU. Zolang dat volgens het oude systeem gaat kunnen wij daar moeilijk wat aan veranderen.

Hoe zit het met het weglekeffect van bedrijven als in Nederland de grondstoffen zo hoog worden belast?

Het gekke is dat als bedrijven hun arbeid outsourcen vanwege de hoge belasting die er nu op staat, we dat niet weglekken noemen. Het is uiteraard niet de bedoeling van Ex’tax dat er schadelijke praktijken ontstaan, maar de kans daarop is ook geen reden om het niet te doen.

Bij het geleidelijk invoeren van de belastinghervorming zullen de prijzen nog lang laag blijven. Zo krijgen bedrijven genoeg tijd om mee te veranderen en hoeven we ons nog geen zorgen te maken dat bedrijven hun geluk over de grens gaan zoeken. Daarnaast bestaat er een reële kans dat de verlaging op arbeidskosten bedrijven aantrekt.

Wat voor rol spelen financiële instellingen, zij produceren immers geen producten?

Ja, banken zijn natuurlijk in dit geval spekkopers. Als de arbeidsbelasting lager wordt, is dat natuurlijk heel voordelig voor hun. Maar ze investeren wel in veel bedrijven die hiermee te maken hebben. Financiële instellingen kunnen zich aansluiten bij Ex’tax zodat ze deze bedrijven helpen met de overstap naar duurzame business modellen.

Is juist nú tijdens de crisis het goede moment om op de reset knop op belasting in te drukken?

Door de crisis komen straks veel mensen zonder baan te zitten, waardoor er dus nog meer nood is bij het creëren van werkgelegenheid. Ex’tax levert hier een grote bijdrage aan. Maar dat moet niet met één druk op de knop gebeuren, dat moet geleidelijk ingevoerd worden.

De overheid moet nú de hulp aan sectoren en bedrijven in lijn brengen met de doelstellingen van Ex’tax. En op lange termijn moeten zij kijken naar de herinrichting van de economie.

Wat is de grootste hobbel bij het implementeren van Ex’tax?

Ik denk dat we het principe allemaal snappen maar dat we er nog niet hard genoeg voor vechten. Ondernemingen die ons gedachtegoed inzien moeten een luidere stem krijgen. We kunnen als stichting roepen wat we willen maar we kunnen pas echt verandering teweeg brengen als grote bedrijven en financiële instellingen hier hun steun aan geven.