Idealistische ondernemers zijn hard nodig, maar een bedrijf runnen met als achterliggend doel de wereld een stukje beter willen maken is niet makkelijk. Wetgeving, financiering, een verdienmodel rond zien te krijgen, het zijn allemaal uitdagingen waar deze ondernemers tegen aan lopen. We vragen ze naar hun ‘hero’s journey’ in Impact Heroes.

De roep naar avontuur

Ik werkte bij de HAS Hogeschool in Den Bosch, waar ik ook had gestudeerd en ik ben opgeleid als tuinbouwkundige. Ik hield me bezig met een completely controlled growing system voor de teelt in de kassen. In een kas vecht je tegen alle elementen: het is er te warm of te koud; er is te veel of te weinig licht; daarmee plantstress en meer vatbaar voor ziekten en plagen. Met dit systeem kan je alle elementen rondom een plant regelen, waarmee je de ideale teelt kan opzetten met weinig water, weinig meststoffen en optimale voedselvoorziening.

Deze techniek bleek perfect te zijn voor de ruimtevaart. Daarom klopte ESA (European Space Agency) voor een zelfvoorzienende missie naar Mars aan de deur. Zo’n missie moet zelfvoorzienend zijn omdat de raketmotoren anders de last niet kunnen dragen door de duur van de missie. De menselijke afvalstoffen (urine, ontlasting en waswater) zouden worden gebruikt voor drinkwater en voor teelt. Als je goed je teelt regelt, heb je genoeg aan alle afvalstoffen die uit het lijf komen.

Maar na een jaar van overstromingen, aardbevingen en oorlogen te hebben gezien waar mensen geen hulp konden krijgen dacht ik, ik moet iets met mijn leven. Op dat moment zat ik denk ik ook in een mid-life crisis. Ik besloot dat ik geen geldondernemer meer wilde zijn. Ik verkocht mijn winstgevende ondernemingen en besloot in plaats daarvan een sociale onderneming op te richten. Ik heb ESA gevraagd of ik de eerdergenoemde technologie mocht gebruiken en omzetten naar een bruikbare technologie voor op de aarde.

De basis ingrediënten voor voedselproductie is de menselijke output. Daar waar mensen zijn die poepen, plassen en handenwassen, kan je de basis leggen voor een gegarandeerde voedselvoorziening. Ik heb dit verder uitgebouwd en dat heeft mij ertoe bewogen om vanuit het ESA-programma sociale ondernemer te worden: om impact te maken. Hierbij richt ik me vooral op Sustainable Development Goal 2: geen honger; en SDG 6: schoon water en sanitaire voorzieningen voor iedereen.

Bijna oogsttijd voor de basilicum die is geteeld met kunstmest die is teruggewonnen uit afvalwater.
Bron: https://www.facebook.com/semillasanitationhubs

Mijn frustratie is mijn motivatie geweest. Ik zag na een paar gesprekken dat het systeem voor ontwikkelingshulp voor ontwikkelingslanden echt veranderd moet worden. Je ziet dat heel veel hulporganisaties goed werk doen, maar vooral ook bestaansrecht voor zichzelf creëren. Hun hulp is niet per definitie slecht, maar het zijn eigenlijk veredelde consultancybureaus.

Als ik dan kijk naar wat mensen echt nodig hebben, is dat educatie en benodigdheden voor levensvoorziening. Geef een man een vis en hij heeft eten voor één dag, maar leer een man vissen en hij heeft eten voor heel zijn leven. Dit spreekwoord is waarom ik gedreven ben om doen-ondernemer te worden. Maar is meer nodig. Nieuwe systemen die er voor zorgen dat er goede sanitatie is en schoon water. En net zo belangrijk, systemen die voedsel garanderen.

Het vooroordeel van winstmaximalisatie

Ik merk dat zodra je je bezig gaat houden met de problematiek in de wereld, je deze ook wil oplossen. Ik heb toen ik de overstap naar sociaal ondernemerschap maakte, het idee van winst maken echt losgelaten. Dus ik ben langzaam, weliswaar met subsidies, naar nieuwe businessmodellen aan het groeien. Aan het begin heb je wat handvatten nodig, maar daarna is het net zo zelfvoorzienend als de ruimtemissie.

Ik heb er vooral aan moeten wennen dat puur winstgericht ondernemen veel makkelijker is. Je hebt een stuk minder tegenslagen en je bent voornamelijk zelf aan zet. Als je de ommezwaai maakt naar impact ondernemen, kom je in een wereld van veel spanningen. Meestal lukte het me wel om een business in 3 jaar winstgevend te maken, maar nu duurt het al zo’n 7 tot 8 jaar. Dat was best een tegenvaller.

SEMiLLA Sanitation hub op het Global Goals Festival.
Bron: https://www.facebook.com/semillasanitationhubs

De obstakels en uitdagingen

Sommige organisaties willen niet met je in zee omdat ze jou zien als een stoorzender die mogelijk hun handel kan verstoren. Dit ben ik veel tegengekomen bij gesprekken binnen de ontwikkelingshulp. Ik mocht daarom bij veel organisaties niet op bezoek komen, omdat ik gezien werd als een bedreiging die aan de poten van hun bestaansrecht zat te zagen.

Je kan hulporganisaties niet verslaan. Daarom verkende ik samen met de partijen die wel het gesprek aan wilden gaan waar hun en onze kansen lagen. Door deze gesprekken aan te gaan zag ik dat het beter was om de handen ineen te slaan. Vanuit dat inzicht ontstond een samenwerking met Cordaid en CARE.

Ook banken zijn lastig mee te krijgen. En dan ben je dus weer afhankelijk van subsidies of goede samenwerkingen. Ik heb gezocht naar een middenweg. Het opzetten van een netwerkorganisatie heeft me geholpen om te staan waar ik nu sta.

Je hebt een groot netwerk nodig als sociale ondernemer om alle tegenwerkende krachten te kunnen bevechten. Iedereen geloofde erin, maar niemand steunde het. Je verhaal kan kloppen op papier, maar doe het eerst maar, krijg je dan te horen. Pas als je bewijs hebt, mag je terugkomen.

De trouwe reiscompagnon

Ik heb heel veel partijen waarmee ik samenwerk, maar wil deze rol graag toekennen aan Nijhuis Saur Industries. Indertijd gaf ik de opdracht aan een paar studenten om een zwartwaterbehandelingssysteem te ontwikkelen dat kan worden ingezet in vluchtelingenkampen. Daar is de Sanitation Hub uit voortgekomen.

De groep studenten kwam in gesprek met Nijhuis. Ik wilde de Hub graag laten bouwen en ging daarom naar Nijhuis Saur Industries om te kijken of dat kon. Ze hadden het voor me uitgerekend, maar ik kwam meer dan de helft van het geld tekort.

Ik werd tijdens dit project door verschillende andere bedrijven, die ik om hulp had gevraagd, aan het lijntje gehouden, maar Nijhuis Saur Industries was degenen die bijsprongen. De uitkomst van deze samenwerking was dat zij het halve systeem zouden bouwen en ik de rest zou gaan maken in hun werkplaats. Daar begon de samenwerking met Nijhuis Saur Industries.

Zij geloven in mij en daarbij betalen ze een deel van mijn salaris. Ze hebben een missie, #missionwater, waarbij ze wereldwijd willen werken aan wat zij noemen ‘Closing the loop’ en zien daarbij een rol voor mijn ideeën. Wellicht komt nog de vraag of ik een goede ondernemer ben, maar ik zou hier geen ja op zeggen.

Ik ben een goede conceptontwikkelaar en doener, maar zij zorgen ervoor dat ik een businesscase opstel, waardoor mensen begrijpen wat mijn volgende stap is en mij dan ook daadwerkelijk volgen. Daar zit mijn valkuil, maar als grote partner houden ze mij op dat vlak bij de les.

SEMiLLA Sanitation Hub in Groningen
Bron: https://www.facebook.com/semillasanitationhubs

De crisis

Soms moet je eerst even op je knieën zitten en een beetje huilen, om daarna weer door te gaan. Eén van mijn low points was toen meerdere partijen mij aan het lijntje hielden, tijdens het ontwikkelen van een zwartwaterbehandelingssysteem, zoals ik al eerder noemde. Ik had twee scenario’s: we gaan voor één leverancier; of we gaan overal inkopen en bouwen het zelf.

Alleen was er geen garantie dat alle verschillende onderdelen, als ze werden samengevoegd, zouden werken. Dus ik moest op zoek naar één leverancier die alles zou bouwen. Ik had geen idee hoe ik dat kon bolwerken. Twee leveranciers reageerden heel enthousiast, maar hielden ook de boot af. Gelukkig was dat het moment dat Nijhuis Saur Industries op mijn pad kwam en zij wél acteerden op hun enthousiasme.

De moeilijkste fase was voor mij wel ‘The Valley of Death’. Dit is het moment na je testfase, waarbij alles werkt, maar je moet gaan opschalen. Ik had veel gesprekken met banken en andere financiers en investeerders, maar velen vertelden me dat ik te vroeg aan de bel trok en anderen stelden dat ik weer te laat was.

Het lukte me niet om mijn geteste en goedgekeurde techniek op te schalen. Dat was wel weer echt zo’n kniel-huilmoment. Door Nijhuis Saur lukte het me om tijd te kopen. Vanaf dat moment kon ik door met ontwikkelen om uiteindelijk de rest te bouwen.

De geleerde lessen

Alles was anders dan wat ik had verwacht. Ik had gepland om een container te bouwen met een waterzuiveringsinstallatie voor een vluchtelingenkamp in een rampgebied. Het eerste obstakel was dat Het Rode Kruis mij vertelde dat ze geen geld hadden om een container van deze grootte in een rampgebied neer te zetten. Een ander obstakel waren de vooroordelen. Ik kreeg vaak de opmerking: ‘niemand wil toch water drinken wat van urine is gemaakt?’

We kwamen er in onze zoektocht eigenlijk achter dat de rampenorganisatiewereld niet te overzien is. Als ondernemer kom je er amper tussen omdat het zo raar georganiseerd is. Een vluchtelingenkamp wordt gerund door heel veel verschillende partijen. Je weet niet wie de opdrachtgever is en wie het geld heeft. Het is een hele ondoorzichtige sector.

Iets wat ik niet had verwacht, was dat ik mocht gaan testen op festivals. Eigenlijk heb ik zo een hele nieuwe markt ontdekt. Ik kwam in contact met diverse festivals waaronder Madnes, ESNS, DGTL en Into The Great Wide Open die tegen een probleem met hun water aanliepen. Nu hebben onze waterzuiveringen die bedoeld waren voor rampen en ontwikkelingshulp een functie op de festivalmarkt, met dank aan Innofest die mij lieten testen op festivals.

Bron: SEMiLLA Sanitation Hubs X ITGWO18 via Innofest op Vimeo.

De grootste overwinning

Op het moment dat wij elkaar spreken zit ik bij BlueCity. In de kelder hebben wij een geel-, grijs- en zwartwaterinstallatie staan. De kleuren staan voor de al eerdergenoemde menselijke output. Met geel bedoelen we urine. Grijs bevat regenwater, water waar men de handen mee wast, en douchewater. Zwart is bedoeld voor ontlasting, wc-papier en spoelwater. We maken wc spoelwater, compost en een vloeibare meststof. Recentelijk heeft Koningin Máxima deze plek bezocht, dus dat vond ik wel een eer.

Daarnaast zijn we, samen met Cordaid, succesvol bezig geweest met het implementeren van een biodigester in een vluchtelingenkamp in Oeganda. We hebben inmiddels ook voor het Franse zeilteam Orient Express America’s Cup in Barcelona een basiskamp voorzien van een decentrale waterzuivering voor zwart- en grijs water.

Het ultieme doen we nu in Silvolde, in de Heuvelstraat. Daar maken we regenwater schoon tot drinkwater, hergebruiken we grijs water en zuiveren we zwart water. Daarmee is de straat waterneutraal. Met al deze verschillende projecten is het ons gelukt om voor alle kleuren water een techniek en een businesscase te ontwikkelen. We hebben onze demonstratieprojecten staan, het is nu tijd om door te pakken.

Het uiteindelijke doel

Ik bouw mijn weg naar een samenwerking met de Verenigde Naties. Ik ben naar verschillende steden gereisd om ons gedachtegoed te pitchen. De boodschap die we willen overbrengen is dat de VN elke keer iets koopt en dat dan het geld weg is, het is lineair.

Laten we samen de hele grote organisaties overtuigen dat ze meer met hun geld kunnen doen. We kunnen naar mijn idee op veel plekken in de wereld menselijke afvalstoffen ophalen waarmee we bijvoorbeeld weer biogas en compost kunnen maken, (fruit)bomen kunnen telen en bomen kunnen planten.

Met het geld wat we zouden kunnen besparen kan je op veel vlakken impact maken. In Oeganda zijn we bijvoorbeeld bezig met het produceren van biogas om mee te koken. Er wordt vaak nog houtvuur gebruikt, waardoor vooral veel vrouwen en kinderen stikken in de gassen die vrijkomen.

Veel vrouwen die op zoek moeten naar hout, moeten steeds verder van huis omdat het opraakt, waardoor ze gevaar lopen. Ook worden potentiële drinkwaterbronnen vervuild doordat mensen daar latrines graven en de menselijke afvalstoffen in dat drinkwater komen. Het implementeren van goede sanitatie systemen kan bovenstaande problemen oplossen.

Dat is wat ik nu broodnodig verkondig, want doordat mijn salaris nog deels wordt betaald, heb ik de tijd om naast ‘doen’, dit soort interviews te kunnen geven. Het moet gewoon anders, er moet een ander gedachtegoed komen.

Peter vertelt op het DGTL Festival hoe de wc voorzieningen van festivals ingezet kunnen worden voor voedsel- en watervoorzieningen.
Bron: https://www.facebook.com/semillasanitationhubs

Mensen verdienen allemaal schoon water en voedsel, maar dat krijgen ze nog niet altijd. Er zijn heel veel krachten die tegenwerken bij het proberen verschil te maken in bijvoorbeeld Ghana of Oeganda, maar we zeggen zeker niet dat het onmogelijk is. We geven niet op. Laten we samen werken aan #missionwater.

Het advies voor de nieuwe impact ondernemer

Ik volg altijd De Creatiespiraal van Marinus Knoope. Hij zegt dat je in je droom moet blijven geloven, deze moet blijven vertellen en herhalen. Je krijgt daarmee gevraagd en ongevraagd advies. Daar wordt je droom sterker van.

Als je idee realistisch is en je blijft erin geloven, luister je daarna het liedje van Queen, Don’t Stop Me Now. Als het een goed idee is, is er een weg. Het is alleen niet altijd een rechte weg.