Idealistische ondernemers zijn onmisbaar, maar ook binnen organisaties zijn er helden nodig die zich inzetten om de wereld een stukje beter te maken. Zij doen dit door binnen hun bedrijf een verandering met impact te realiseren. Wetgeving, cultuurverandering en nieuwe verdienmodellen ontwikkelen, het zijn allemaal uitdagingen waar deze ondernemende medewerkers, intrapreneurs, tegenaan lopen.

Daarom gaan we in deze speciale editie van Impact Heroes in gesprek met Catharina Driesse over haar ‘hero’s journey’ als circulair aanjager en intrapreneur bij Alliander. Catharina zal als spreker te gast zijn tijdens de officiële opening van de Week van de Circulaire Economie op 17 maart 2025 in Amsterdam.

Roep naar avontuur

Soms begint een groot avontuur met een kleine frustratie. Voor de monteurs van Alliander was dat het weggooien van waardevolle spullen zoals transformatoren, gasstraten en schakelinstallaties na eenmalig gebruik. Ze wisten, hier moeten we iets mee doen.
Zo ontstond in 2017 het project ‘Herinzet’: een kleinschalig initiatief waarin drie gedreven collega’s gebruikte materialen een nieuwe bestemming gaven binnen het bedrijf. Wat begon als een tijdelijk experiment, groeide uit tot een duurzaam fundament binnen Alliander, waarbij we al tijdens de aanbesteding kijken naar welke materialen we echt nodig hebben en waar we mogelijk materialen kunnen hergebruiken.

Ik was destijds leidinggevende binnen de afdeling Onderhoud en Storingen en kwam via mijn team in aanraking met het project. Duurzaamheid is iets wat mij al heel lang bezighoudt, ik ben wel een echte ‘duurzaamheidsmuts’.

Die overtuiging begon in mijn studietijd, toen ik in een woongroep in Delft terechtkwam waar duurzaamheid de norm was. Sindsdien is het een rode draad in mijn leven: ik heb twee huizen duurzaam verbouwd, hielp in mijn straat collectief zonnepanelen inkopen en was lange tijd vrijwilliger bij Stichting Duurzaam Amersfoort Zuid, waar we bewoners begeleidden bij het verduurzamen van hun huizen.

Die drive komt ook voort uit een verantwoordelijkheidsgevoel. Ik heb twee kinderen op deze wereld gezet en als zij me later vragen: “Mama, wat heb jij gedaan om het tij te keren?” Dan wil ik kunnen zeggen: dit is mijn bijdrage. Ik geloof dat we goed voor onze planeet moeten zorgen, en voor mij betekent dat niet alleen privé bewuste keuzes maken, maar ook in mijn werk echte impact creëren.

Toen ik 3,5 jaar geleden werd gevraagd om als manager dit duurzaamheidsproject naar een volgend niveau te tillen wist ik meteen: dit is het. Dit is waar alles samenkomt: pionieren, ondernemen, organiseren, verduurzamen; alle puzzelstukjes vielen op hun plek. Sindsdien zet ik me met mijn team dagelijks in om circulariteit een vaste plek te geven binnen Alliander. Niet als bijzaak, maar als integraal onderdeel van hoe we werken.
Circulariteit bij Alliander betekent dat we niet alleen kijken naar wat we inkopen, maar ook naar wat we al in huis hebben. Voordat we nieuwe materialen aanschaffen, onderzoeken we eerst of we bestaande onderdelen kunnen hergebruiken, repareren of reviseren. Daarnaast stellen we kritische vragen aan onze leveranciers: kunnen ze ons helpen met reparaties, in plaats van dat we een vervangend product moeten kopen? Hoeveel gerecycled materiaal zit er in de producten die we afnemen?

We werken al met een grondstoffenpaspoort waarbij we kijken naar de grondstofsamenstelling van een product en monitoren bijvoorbeeld hoeveel gerecycled koper of aluminium er in onze kabels en transformatoren zit. Door deze vragen te stellen, zetten we niet alleen onszelf, maar ook onze leveranciers aan het denken. Want zoals ik altijd zeg: “We hoeven het wiel niet opnieuw uit te vinden, maar het helpt wel als we de vragen stellen.”

Het vooroordeel van winstmaximalisatie

In de beginfase van ons circulaire werk bij Alliander draaide alles om de financiële onderbouwing. De consultant die destijds betrokken was, schreef maar liefst twintig businesscases om te bewijzen dat hergebruik van materialen financieel loont. Maar die financiële onderbouwing had wel een belangrijke functie: we konden aantonen dat hergebruik miljoenen kon opleveren en dat hielp om het project serieus op de kaart te zetten.

Nu, een paar jaar verder, draait het niet meer om geld alleen. Zo word ik niet gestuurd op winst, maar op impact. En dat geeft ruimte om circulair werken breder te trekken dan alleen materialen hergebruiken. Ik wilde een team bouwen waarbinnen ook plaats is voor participatiemedewerkers, mensen die re-integreren binnen Alliander, en ik wilde samenwerken met sociale ondernemingen.

Circulariteit is zoveel meer dan alleen de focus op je product en de grondstoffen; we denken ook na over de Brede Welvaart en het Zeskapitalenmodel. Vanuit team Circulair kunnen we bijdragen op alle zes de kapitalen: natuurlijk, sociaal, menselijk, financieel, intellectueel en geproduceerd kapitaal. Dat is een enorme meerwaarde, want als ik alleen op geld zou worden afgerekend, zou ik continu bezig zijn met verantwoorden wat ik doe.

Soms levert hergebruik besparingen op, soms kost het extra inzet. Maar het uitgangspunt blijft: grondstoffen behouden en het verlengen van de levensduur van onze materialen. We leven in een wereld waarin winst vaak vooropstaat, maar bij Alliander draait het om maatschappelijke waarde.

Geld blijft belangrijk, maar we moeten ook kijken naar onze voetafdruk. De energietransitie vraagt veel en ik wil niet dat we straks een nieuwe infrastructuur hebben opgebouwd, maar de planeet om zeep hebben geholpen. Gelukkig wordt deze visie steeds meer gedragen binnen het bedrijf en ik hoop dat anderen zich hierdoor laten inspireren.

De obstakels en uitdagingen

De diversiteit aan materialen binnen Alliander maakt circulariteit complex. In het begin vroeg ik me af: waar beginnen we? Ik ben eerst teruggegaan naar de monteurs om hun ideeën te horen. Zo ontstond het plan voor kringloopbakken in de regio’s. Als materialen bij Liander, onze netbeheerder, ongebruikt blijven, kunnen monteurs ze terugsturen naar het logistiek centrum.

Maar voor materialen uit geopende verpakkingen was er nog geen plan. Daaruit is het idee ontstaan voor de kringloopbakken. Die materialen komen nu terug naar Apeldoorn, waar de afdeling Retouren Logistiek de materialen bekijkt en alles wat nog in orde is direct weer inzet. De overige aangebroken of ogenschijnlijk kapotte materialen komen naar ons waar we bekijken of ze hergebruikt of gerepareerd kunnen worden.

Dit is best wel iets complex, want we halen nu alles terug, maar hoe bepaal je wat bewaard blijft? Dit raakt de hele bedrijfsvoering: van assetmanagement tot sourcing en voorraadbeheer. De uitdaging is om de juiste lijntjes te vinden binnen het bedrijf en de keten.

Met honderden leveranciers is focus essentieel. Niet elke leverancier heeft direct antwoord op ons duurzaamheidsvraagstuk, maar relaties onderhouden loont. Soms komt er een jaar later alsnog een samenwerking uit.

Circulariteit vraagt om ketensamenwerking en geduld. Ik voel me gesteund om keuzes te maken in het belang van de grondstoffentransitie, zoals samenwerken met sociale ondernemingen en bepaalde leveranciers. Het is een proces van proberen, leren en accepteren dat verandering tijd kost.

De bondgenoten

Op verschillende niveaus voel ik me gesteund. Mijn team is mijn eerste bondgenoot: de monteurs, technisch specialisten en administratiemedewerkers steunen mij met hun werkzaamheden. Doordat zij doén, leren we samen en boeken we resultaat.

Daarnaast is de steun van de Directeur van Inkoop onmisbaar. Hij denkt met me mee, maar geeft me ook de vrijheid om te ontdekken. Mijn baan binnen Alliander is best solistisch: van de 10.000 medewerkers ben ik de enige Manager Circulair. Soms voelt dat eenzaam, maar hij herinnert me eraan dat dit een gedeelde verantwoordelijkheid is. Circulariteit is niet alleen van mij, maar van het hele managementteam van Inkoop.

Ook de Raad van Bestuur speelt een belangrijke rol. Ze stellen scherpe vragen en dagen me uit om mijn visie en aanpak helder te formuleren. Die support is cruciaal: het zorgt ervoor dat circulariteit breed gedragen wordt binnen het bedrijf.

De uitdaging

Er zijn geen momenten geweest waarop ik dacht dat het niet ging lukken. Er zijn wel dingen die heel taai zijn, bijvoorbeeld de inrichting van onze bedrijfsvoering. Hoe ga je van een project naar een structureel team? Welke afspraken maak je over materialen die we terugleveren aan Liander?

En ik kost natuurlijk ook geld: ik neem medewerkers aan en heb opslagruimte nodig, dus wie ga ik daar een rekening voor sturen? Het voelt soms alsof ik een start-up run binnen Alliander, met alles wat daarbij komt kijken.

Mijn strategie is balans. Ik besteed een deel van mijn tijd aan die taaie, organisatorische vraagstukken. Maar als het even tegenzit, zoek ik de energie op door iets te doen waar ik blij van word. En ik spreek het uit als het even niet gaat. Ook frustratie mag er zijn.

Mijn droom was om een circulaire onderneming binnen Alliander op te zetten, en dat is al een heel eind gelukt. Mijn volgende droom is om dit uit te breiden naar Netbeheer Nederland, de vereniging van alle elektriciteits- en gasnetbeheerders van Nederland. Want circulariteit stopt niet bij onze eigen bedrijfsgrenzen.

Het doel

We hebben als ambitie om, net als de Rijksoverheid, in 2030 voor 50% circulaire grondstoffen in te kopen. Dit jaar streven we naar 37%, maar zo’n doel bereik je niet vanzelf. Mijn missie is om Alliander te helpen die 50% te halen én om de grondstoffenkringloop sluitend te krijgen.

Dat betekent beter begrijpen hoe producten door onze organisatie reizen, mijn team versterken in reparatie en revisie, en samenwerken met leveranciers en sociale ondernemingen. Ook moeten we ons afvalbeleid heroverwegen.

Er is nog zoveel te doen – ik zou hier de komende tien jaar nog mee bezig kunnen zijn. Maar het ultieme resultaat is dat circulariteit ons DNA wordt. Dat we er niet meer over hoeven na te denken, omdat we geen spullen meer weggooien en altijd het maximale uit onze producten halen. Misschien lukt dat niet voor 2030, maar als ik daar een slinger aan kan geven, zou ik dat geweldig vinden.

De geleerde lessen

Wat ik over mezelf heb geleerd, is dat mijn kracht ligt in het aanboren van nieuwe dingen en het vertellen van het verhaal. Wanneer ik word uitgenodigd om te delen wat wij als Alliander aan circulariteit doen, geeft me dat zoveel energie. Niet alleen om te laten zien wat ons lukt, maar ook om te horen hoe andere bedrijven het aanpakken. Het is een graadmeter van waar we staan op het gebied van circulariteit binnen ‘BV Nederland’.

Ik heb ontdekt dat ik een veel grotere ondernemer ben dan ik dacht. Mijn kracht zit in het aanslingeren, maar ik heb ook geleerd dat het goed is om de uitvoering aan anderen over te laten.

Ik heb geleerd hoe waardevol samenwerking is. Ik weet nu dat ik het niet alleen hoef te doen, dat er collega’s zijn die me helpen en dat ik eerlijk mag aangeven wanneer iets ingewikkeld is. Dat heeft mij en mijn team enorm veel gebracht.

Drie jaar geleden stond ik zelf nog in het magazijn, met mijn hoofd in de bakken om materialen te sorteren. Dat was waardevol, omdat ik zo de complexiteit van het proces beter begrijp. Maar het is fijn dat ik nu op een andere manier impact kan maken: door te inspireren en het grotere verhaal te vertellen.

Als ik maar één iemand kan raken en aanzetten om het anders te doen, ben ik al blij. Maar ik weet dat het er meer zijn. We geven veel rondleidingen en krijgen regelmatig de vraag: “Hoe doen jullie dit? Waar begin je?” Het is mooi om die kennis door te kunnen geven.

Het advies voor de nieuwe impactintrapreneur

Begin met iets wat voor je voeten ligt. Kies een kansrijke uitdaging en ga daarmee aan de slag. Wij hebben ervoor gekozen om álle materialen terug te halen, maar achteraf was het misschien slimmer geweest om te starten met één stroom, zoals gasstraten, en die helemaal uit te diepen. Soms kan het lastig zijn om een start te maken, maar zoek dan naar een onderwerp binnen je bedrijf waarvan je weet dat het leeft en verdiep je daarin.

Een praktisch hulpmiddel hierbij is de R-ladder, een methodiek om circulaire impact te maken. De hoogste trede is ‘Refuse’: niet consumeren is natuurlijk het meest duurzaam. De laagste trede is ‘Recover’ waarbij afval wordt verbrand. Daartussen zitten stappen zoals reuse, repair en recycle. Elke stap vooruit is winst.

Het belangrijkste is om je grondstofstromen goed te begrijpen. Waar komen materialen vandaan? Hoe worden ze gebruikt en hoe verlaten ze het bedrijf? Dat inzicht helpt om concrete circulaire verbeteringen door te voeren, Je hoeft niet meteen naar de hoogste treden van de R-ladder; soms is een stap naar een duurzamer alternatief al een flinke vooruitgang.

En tot slot: wees dapper. De hele circulaire economie staat of valt bij dapperheid want we breken met een systeem dat al honderd jaar bestaat. Maar als we die stap durven zetten, levert het ons iets ongelofelijk moois op.