Hoe ziet ons huidige economische systeem eruit?

Op het moment wordt er vooral gefocust op financiële waardentaal in het bedrijfsleven. We meten, rapporteren en sturen primair op financiële waarden. Als je afdeling niet winstgevend genoeg is, word je daarop afgerekend. Maar financiële waarden dekken niet de lading. Sociale, menselijke en natuurlijke waarden zitten niet inbegrepen bij deze financiële waarden.

We moeten dus naar een bredere waardentaal: brede welvaart. Deze nieuwe waardentaal focust zich daarom niet alleen op het nu nog dominante financiële aspect, maar dus ook op de sociale (een bijdrage aan de mensenrechten en sociale cohesie), menselijke (zoals de gezondheid van medewerkers en een leefbaar loon) en natuurlijke (zoals klimaat en biodiversiteit) factoren.

Je praat nu voornamelijk over bedrijven maar hoe zit dit over de gehele samenleving?

Idealiter zie je dit over de gehele samenleving terugkomen en niet alleen binnen organisaties. Je ziet ook binnen overheden dat brede welvaart meer plek krijgt in de besluitvorming. De planbureaus ontwikkelen voor de nationale overheid nu bijvoorbeeld indicatoren voor brede welvaart.

Het probleem zit hem meer in de onduidelijke definitie van brede welvaart. Iedereen bedoelt er iets anders mee, en sommigen die er uiteindelijk iets mee willen doen, shoppen de elementen die goed uitkomen en nemen dus niet alles mee. Daarom willen wij dat er vanaf nu gewerkt wordt met deze zes factoren: financieel, sociaal, menselijk, intellectueel, geproduceerd en natuurlijk.

Als de nood aan de man is dan kan het dus wel; we hebben urgentiebesef nodig en de kracht van de markt.

Een dergelijke onduidelijke definitie zorgt er dus ook voor dat verschillende sectoren met verschillende systemen gaan meten. Op overheidsniveau wordt er gewerkt met verschillende systemen voor het meten van vooruitgang, zoals de human progress index, de planbureaus ontwikkelen 15 kernindicatoren, op gemeenteniveau focussen ze soms op de SDG’s (Sustainability Development Goals) en zelfs binnen het bedrijfsleven zijn er vele varianten van modellen die brede welvaart meten. Zoals onder andere het 6 kapitalen-model (financieel, sociaal, menselijk, natuurlijk, geproduceerd, intellectueel).

Wat is de essentie van brede welvaart?

Het uiteindelijke doel van brede welvaart is dat we gezamenlijk een economie creëren waarin ons werk, geld en innovatiekracht, dus al onze middelen die beschikbaar zijn in deze economie, zo goed mogelijk ten dienste worden gesteld voor ‘the common good’, ons welzijn en kwaliteit van leven.

Op het moment heb je een economie waar het merendeel van de dingen die nu gecreëerd worden nagenoeg niets met brede welvaart te maken hebben. Dit terwijl je juist de kracht van de markt en de innovatiekracht wilt bundelen zodat die gezamenlijk maatschappelijke uitdagingen kan oplossen.

Tijdens de coronacrisis was het heel goed te zien dat er in een korte tijd iets belangrijks en maatschappelijk waardevols gecreëerd kan worden. Dat zagen we bij de productie van coronavaccins. Daar is het onmogelijke gedaan door de ontwikkelingstijd van een nieuw vaccin te reduceren van enkele jaren tot enkele maanden. Voor de coronacrisis was dat ondenkbaar. Als de nood aan de man is dan kan het dus wel; we hebben urgentiebesef nodig en de kracht van de markt.

Welke vooruitgang zien we in de implementatie van brede welvaart?

We hebben nu al veel kennis, het probleem zit echter in de keuzes die worden gemaakt. Samen met de Impact Economy Foundation en onder andere Harvard Business School hebben we al een framework ontwikkeld, het Impact-Weighted Accounts Framework (IWAF), waarmee bedrijven hun bijdrage aan brede welvaart kunnen meten.

Er zijn veel koplopers die echt laten zien dat het kán. Maar er zijn nog genoeg partijen die er geen baat bij hebben omdat het meenemen van de andere waarden dan financiële waarden Laat zien dat je bijvoorbeeld sterk vervuilend bent of dat je verdienmodel op de lange termijn onhoudbaar is.
De economie in Europa is hier geen uitzondering van, deze is ook nog steeds traditioneel gefocust op het financiële aspect. Echte systeemverandering is er ook nog niet in Europa.

Wat is de impact economie?

Het idee van de impact economie is dat werk, innovatie en ondernemerschap daadwerkelijk bijdragen aan het zo goed mogelijk oplossen van maatschappelijke uitdagingen. Maatschappelijke impact wordt de kern van besluiten binnen organisaties, bijvoorbeeld voor strategie en investeringen.

In de Impact Economie is impactondernemen aantrekkelijker, winstgevender en makkelijker dan business-as-usual. Initiatieven zoals True Pricing en Impact Accounting kunnen bijdragen aan de welwillendheid van investeerders om te sturen op maatschappelijk rendement.

Wat doet de Impact Economy Foundation?

De kern van IEF is het bouwen van instrumenten, spelregels en aan de beweging voor de Impact Economie. We ontwikkelen impactinstrumenten zodat organisaties weten hoe ze moeten rapporteren en sturen op brede welvaart.

De Impact Economy Foundation is bezig om deze instrumenten te ontwikkelen, samen met andere partijen, om organisaties te helpen een maatschappelijke jaarrekening op te stellen. Zo worden niet alleen financiële waarden in cijfers uitgedrukt, maar ook sociale, menselijke en natuurlijke waarden. Dit geldt dus ook in het geval dat er afbreuk gedaan wordt aan deze waarden. Het doel hiervan is om de maatschappelijke waarde (True Profit) van een organisatie transparant te maken.

Daarnaast gaat het ook om het creëren van een beweging van jonge en huidige leiders voor de impact economie. Jonge leiders zijn namelijk opgegroeid met de brede welvaart principes en de huidige leiders weten hoe het eraan toe gaat in de bestuurskamers. We willen een intergenerationeel netwerk creëren voor mensen die samen brede welvaart centraal stellen binnen de bestuurskamer. Hier houdt Netwerk 2100 zich mee bezig.

Dan besef je dat je de ‘jackpot’ hebt gewonnen door in een welvarend land als Nederland te zijn geboren zonder daar maar iets voor te hoeven doen.

We houden ons ook bezig met de spelregels van de economie, het beleid. Een voorbeeld hiervan is dat we coalities van ondernemingen oprichten zodat steeds meer organisaties deze eerdergenoemde instrumenten gaan toepassen en ambassadeurs worden van de Impact Economie.

Deze beweging heeft een ondersteunende rol aan de beleidsvoorstellen die we doen aan onder andere de Europese Unie. Zo’n voorstel gaat bijvoorbeeld over het zorgen dat bedrijven transparant zijn over de impact op de samenleving.

Waar komt jouw passie voor het onderwerp en jouw activisme vandaan?

Nederland is een welvarend land en heeft zeker haar gebreken aangezien de welvaart hier ook nog lang niet eerlijk is verdeeld. Maar onze consumptie in Nederland gaat ook enorm ten koste van groepen elders en generaties later.

Mijn realisatie kwam toen ik in een zomervakantie naar Zuid-Korea ging om daar een Summer School te volgen en daar de ongelijkheid door milieuvervuiling en klimaatverandering letterlijk terugzag op straat. Dan besef je dat je de ‘jackpot’ hebt gewonnen door in een welvarend land als Nederland te zijn geboren zonder daar maar iets voor te hoeven doen.

Mensen die in Zuid-Korea leven, leven in een gebied vol smog, vooral in de zomer. Zij verliezen letterlijk levensjaren door daar gewoon te leven in die afvalstoffen. Natuurlijk kennen we dat vanuit het nieuws, maar op het moment dat deze ongelijkheid direct zichtbaar werd in de mensen die eraan onderdoor gingen, werd het echt voor mij.

Hoe kan ik aan mezelf uitleggen dat ik met mijn vlucht naar Zuid-Korea misschien wel meer uitstoot heb veroorzaakt dan zij in hun hele werkende leven? En hoe kan ik het uitleggen dat ik daar minder gevolgen van ervaar dan zij? Ik bleef die vraag mezelf stellen, maar deze viel niet te beantwoorden. Daarom voelde ik de plicht om dit te adresseren. Zoals Spider-Man volgens mij zei: “with great power comes great responsibility.”

Als je ziet dat je zelf de veroorzaker bent van de vervuiling, dan komt daar ook de plicht bij om ervoor te zorgen dat we een economie creëren waar het niet langer normaal is dat we ten koste van andere groepen of generaties leven, maar juist ook hun welzijn ondersteunen. Dat is mijn beweegreden voor dit alles.