Waar houd je je in deze functie mee bezig?

Samen met mijn team, Bart den Otter en Sonny Duijn, hebben wij als doel een coherente aanpak op biodiversiteit en circulariteit te realiseren. Een samenwerking is nodig om duidelijke doelen te stellen en natuurlijk te behalen, op het gebied van natuur en circulaire economie.

Wij brengen expertise in de bank en volgen relevante externe ontwikkelingen. Deze vertalen we samen met collega’s uit de klantenafdelingen, risk en finance naar concrete plannen en acties voor ABN AMRO.

Waar houd je je op dit moment mee bezig?

Er zijn drie activiteiten waar ik mij het meest mee bezig houd. De eerste is het concretiseren van de doelstellingen en acties op het gebied van biodiversiteit en circulaire economie. Onze focus ligt momenteel op de agri- en vastgoedwaardeketen. We kijken hoe wij als bank het beste de transitie kunnen ondersteunen.

Het tweede is het voorbereiden op CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive). We moeten meer in detail gaan rapporteren over hoe ABN AMRO de impact, risico’s en kansen aanpakt.

Dit is bijvoorbeeld gerelateerd aan de impact op de natuur en het grondstoffenverbruik. Als laatste geven we wekelijkse interne en externe presentaties over biodiversiteit en circulariteit. We zijn veel bezig met bewustwording creëren en het delen van kennis.

Waarom is biodiversiteit zo belangrijk?

Biodiversiteit is een belangrijke indicator voor de gezondheid van de natuur. Natuur is de bron van al het leven; onze welvaart en welzijn zijn hiervan afhankelijk. Onze consumptie en productie hebben een grote negatieve impact op natuur in binnen- en buitenland.

Wij als bank financieren diverse economische activiteiten en zijn dus medeverantwoordelijk om deze schade te reduceren en te werken aan schadeherstel.

Hiermee reduceren we bovendien de risico’s voor onze klanten die afhankelijk zijn van de ecosysteemdiensten. We reduceren hiermee dus ook ons eigen risico.

Een hoge biodiversiteit is verbonden aan ecosysteemdiensten. Wat houden deze ecosysteemdiensten in?

Natuur levert ons veel, vaak gratis, diensten. Denk maar aan de bestuiving door bijen en andere insecten, schone lucht en water, voedsel, materialen, medicijnen en recreatie. Een hoge biodiversiteit is belangrijk als we gebruik willen blijven maken van de diensten van de natuur.

Biodiversiteit, klimaat en circulaire economie worden nog vaak als losse onderwerpen gezien, maar hoe zijn deze allemaal met elkaar verbonden?

Op heel veel manieren. De belangrijkste is dat 90% van het mondiale biodiversiteitsverlies en meer dan 50% van de broeikasgasemissies worden veroorzaakt door de winning en verwerking van natuurlijke hulpbronnen en grondstoffen, dus vóór de gebruiksfase (UNEP IRP, 2019). Dit is een direct gevolg van onze take-make-waste lineaire manier van consumeren en produceren.

De circulaire economie adresseert juist de voetafdruk van deze grote negatieve keten door radicaal efficiënter om te gaan met grondstoffen, materialen en producten. Een voorbeeld van lineair transitiedenken is het vervangen van benzineauto’s met elektrische auto’s.

Daarentegen is een voorbeeld van circulair denken het overschakelen naar een deelsysteem van elektrische auto’s en zorgen dat accu’s en materialen worden hergebruikt.

Een ander voorbeeld van de relatie tussen klimaat en biodiversiteit is de 23% aan wereldwijde broeikasgasemissies. Deze zijn het gevolg van manieren van landgebruik die natuurlijke ecosystemen aantasten, bijvoorbeeld bij ontbossing.

Omgekeerd hebben deze ecosystemen (bodem, oceanen en bossen) die rijk zijn aan biodiversiteit, een enorm potentieel om als CO2-opslag te dienen en tot de meest kosteneffectieve maatregelen te behoren die we kunnen nemen om klimaatverandering tegen te gaan.

Gezonde ecosystemen kunnen ook de gevolgen van klimaatverandering verzachten. Mangrovebossen verminderen de impact van tropische stormen, gezonde bodems houden water beter vast en verminderen de schade door overstromingen.

Klimaatverandering is één van de grootste oorzaken van het verlies aan biodiversiteit; 35% van de op dit moment gemeten impact van ABN AMRO op de biodiversiteit levert een bijdrage aan klimaatverandering (ABN AMRO Biodiversity publication, 2022).

Klimaatactie kan ook onbedoelde gevolgen hebben en de biodiversiteit schaden. Een voorbeeld hiervan zijn nieuwe materiaal- en infrastructuurbehoeften die voortkomen uit de aanleg van een hernieuwbaar energiesysteem.

De klimaat- en biodiversiteitscrisis gaan hand in hand, maar op het moment is er nog steeds meer aandacht voor de klimaatcrisis dan de biodiversiteitscrisis. Hoe komt dat?

Dat komt denk ik door elkaar versterkende effecten van een aantal factoren. Een meetbare indicator als het gaat om emissies, wat een duidelijker handelingsperspectief biedt voor het bedrijfsleven, meer (geld voor) onderzoek, meer zichtbaarheid, kennis en meer beleid.

Klimaat is eenvoudiger mondiaal te meten en op te sturen, doordat er wordt gemeten met CO2. De klimaattransitie is ook voor een deel eenvoudiger gemaakt door met name de focus op klimaattechniek en de transitie van fossiele naar hernieuwbare energie. Deze technologisch gedreven benadering is makkelijker te verkopen; wij hoeven ons gedrag niet zo heel veel te veranderen.

Het meten en sturen op biodiversiteit en natuurherstel is complexer en breder. Biodiversiteit is verbonden aan bepaalde specifieke en lokale systemen. Daarbij zijn de oorzaken van biodiversiteitsverlies enorm divers en vereisen ze een andere aanpak.

Denk bijvoorbeeld aan het bestrijden van invasieve exoten, veroorzaakt door zeetransport, versus de stikstofcrisis in de landbouw. Meetbaarheid, beleid en handelingsperspectief voor business zijn hiervoor nog in ontwikkeling.

Een andere belangrijke reden die ik graag nog wil benoemen, is de grote behoefte aan focus op één bepaald onderwerp in het bedrijfsleven. Een heel natuurlijke en vaak gehoorde reactie is: laten we ons focussen op het klimaat, dan krijgen we dat ten minste gedaan. Het probleem hierbij is dat je het klimaat niet los kan zien van de natuur. De afhankelijkheid is enorm en de snelheid waarmee de natuur achteruitgaat is te groot.

We kunnen ons veel beter focussen op de belangrijkste integrale transities die de grondoorzaken van de huidige problematiek adresseren. De grondoorzaken zijn onze huidige consumptie, en productie- en financiële systemen. De belangrijkste transities zijn de eiwittransitie; circulair renoveren en bouwen; de deeleconomie en overige circulaire transities die emissies en vervuiling radicaal verminderen.

Welke sectoren hebben hier de meeste invloed op?

De invloed is verspreid over sectoren en spelers in een waardeketen. De voornaamste speler die ik wil benoemen is de voedselketen. Deze keten heeft een enorme impact op klimaat en biodiversiteit door haar broeikasgasuitstoot, lucht- en watervervuiling, en landgebruik.

Om deze impact significant te verminderen, door over te stappen naar meer plantaardige eiwitproductie en meer regeneratieve landbouw, zijn niet alleen landbouwbedrijven aan zet, maar ook de handelaars, fabrikanten, grote retailspelers in voedsel, maar ook wij als consumenten.

Ook de energiesector, industrie in het algemeen, bouw en transport wil ik benoemen. Hier is ook de invloed op de waardeketen groot, denk maar aan retail (zoals fashion) en vastgoed.  

Er wordt heel erg gehamerd op de noodzaak van een circulaire economie, voornamelijk als het gaat om de klimaatcrisis op te lossen. Hoe kunnen het klimaatbeleid en een circulaire economie elkaar versterken?

Zoals eerder genoemd, 50% van de wereldwijde broeikasgasemissies zijn gerelateerd aan winning en bewerking van grondstoffen (UNEP, IRP 2019), een direct gevolg van onze lineair ingerichte systemen.

De circulaire economie is cruciaal in de reductie van deze zogenaamde ‘materiaal verbonden emissies’, omdat het stuurt op het langer in omloop houden van grondstoffen, materialen en producten. De circulaire economie zou dus nog meer centraal moeten staan in de nationale plannen en het beleid voor klimaat.

Daarbij zou het helpen als de grotere pot van klimaatfinanciering uit de overheid directer ingezet kan worden voor de circulaire economie, in plaats van losse kleinere potjes specifiek gericht op circulariteit.

De EU Green Deal levert een pakket aan wetgeving, dat qua beleid sterk de goede kant op gaat. Veel specifieke wetgeving ondersteunt de circulaire economie, zoals de wetgeving voor Ecodesign en right-to-repair. Deze legt meer verantwoordelijkheid neer bij de maker of de importeur.

Samen met de overheid, het bedrijfsleven en de financiële sector moeten we evenwichtig en integraal gaan sturen op de verschillende transities, waarvan de circulaire economie er één is, richting een toekomstbestendige wereld.