Twee weken geleden kocht ik een paar nieuwe handschoenen. De herfst liep ineens over in de winter en ik had het koud op de fiets. Toen ik na een barre tocht met enigszins verkleumde vingers opzocht of eigenlijk zoiets als ‘verwarmde handschoenen’ bestaat was het natuurlijk raak. In webwinkels kon ik kiezen uit meer dan 700 (!) modellen tussen de 24,95 Euro en 490,95 Euro. Op Marktplaats heb ik ook gekeken. Daar kreeg ik 12 resultaten, helaas allemaal een maatje te groot voor mij.

En toen gebeurde het. Heel eventjes. Er flitste een gedachte door mijn hoofd.
Is het niet bijna Black Friday?

Laten we eerlijk zijn. Tot nu toe heb ik prima kunnen overleven zonder. Verwarmde handschoenen zijn zeker geen eerste levensbehoefte. Ze maken mijn leven hooguit een stukje (misschien ook wel een heel stuk) comfortabeler. Maar het vooruitzicht van nooit meer koude handen (ze zijn zelfs wind- en waterdicht) en dat misschien nog tegen een goede prijs was wel even heel verleidelijk.

En na dit mini momentje schrok ik van mezelf. Zit dit jaarlijkse koopjesfestijn dan al zo diep in mijn systeem? Normaal gesproken ben toch juist ik degene die verkondigt dat deze dag symbool staat voor overconsumptie en dat we daar met z’n allen iets aan moeten doen, omdat de grootste milieu-impact van de gemiddelde Nederlander in het kopen van spullen ligt.* Hele evenementen over echte prijzen hebben we op deze dag georganiseerd, artikelen geschreven en samen met collega Henk Hofstede, die dit jaar weer een speciale publicatie wijdt aan dit onderwerp, proberen we ieder jaar de retail branche wakker te schudden.

Wat me nog meer verbaasde is dat alle reclamecampagnes rondom Black Friday zelfs in een week van nationale verkiezingen zo veel aandacht kunnen krijgen. Op de radio, in mijn mailbox en langs de snelweg overal hetzelfde beeld: ‘Kies voor deze partij!’ en daarnaast ‘Scoor een deal tijdens Black Friday’. Je zou bijna kunnen concluderen dat die twee dingen met elkaar te maken hebben. In een kapitalistische economie, die aangewezen is op groei, draait de maatschappij in zekere zin ook op consumptie en is een gelukkige consument een tevreden burger. Helaas vaak ten koste van de natuur en welzijn van mensen.

Gelukkig is er de afgelopen jaren ook steeds vaker een tegengeluid. En dat tegengeluid is creatief en kleurrijk. Zo heeft Dille & Kamille ook dit jaar weer besloten haar winkels te sluiten op Black Friday, is Trees for All succesvol met de Green Friday campagne om consumenten over te halen niets te kopen en zet #circularmonday ondernemers aan om reparaties, tweedehands en het huren van spullen te promoten. MUD Jeans maakt Black Friday blue door haar webshop te sluiten en in plaats daarvan alleen tweedehands en sample spijkerbroeken te verkopen.

Post MUD Jeans op LinkedIn

Op de posters in de bushalte maakt IKEA reclame voor kasten en stoelen maar dan niet op de Ikea website, maar met echte Marktplaats advertenties. Fairphone re-introduceert een refurbished versie van het oude model Fairphone 4 (i.p.v. het nieuwe model 5) en ze noemen het de new life edition. En Stoov stuurt een mailtje naar alle klanten met uitleg over het belang van bewuste aankopen en hun prijsbeleid. Chapeau voor deze pioniers en alle organisaties die ook kleur bekennen dit jaar!

De kou heeft gewonnen, ik ben er toch voor gegaan. Meteen. Zonder op Black Friday te wachten. De kleur van mijn nieuwe handschoenen is zwart. Laat deze impulsaankoop dan ook tenminste een warme reminder voor me zijn om ook volgend jaar me weer uit te spreken tegen deze dag en het kleurrijke geluid tegen overconsumptie te laten horen.

*(met dank aan Babette Porcelijn voor dit feitje! Enige koop (en doorgeef-)tip van dit stukje is haar boek, te koop hier of leen het bij de bibliotheek)