Intention-behaviour gap

We willen graag veranderen, toch leiden intenties voor gedragsverandering niet altijd tot daadwerkelijke verandering van gedrag. De ruimte hiertussen noemen we ook wel de intention-behaviour gap. Volgens Reint Jan komt dit binnen het klimaatvraagstuk veel voor, omdat men niet overtuigd is dat de verandering van het eigen gedrag daadwerkelijk leidt tot de oplossing van het klimaatprobleem.

Coping mechanismen

Volgens Loes krijgen we in het geval van gedragsverandering rondom klimaat vaak te maken met cognitieve dissonantie, de spanning die we voelen bij het handelen in strijd met onze eigen overtuiging.

Zodra we iets moeten veranderen op een manier die niet overeenkomt met wat we belangrijk vinden, stelt ons brein een coping mechanisme in werking. We vinden het moeilijk en ongemakkelijk als we inzien dat ons gedrag bijdraagt aan het klimaatprobleem.

Om van deze spanning af te komen, maken we gebruik van coping mechanismen. Zo vergelijken we ons met anderen die het nog slechter doen, of we gaan ons slechte gedrag afwegen tegen ons goede gedrag.

Solution aversion

Wanneer de oplossing van een probleem ons niet aanstaat, dan proberen we het probleem minder groot te maken. Hierbij speelt technologie een grote rol, aldus Reint Jan en Loes. Volgens hen vallen we te makkelijk terug op het idee dat technologie ons wel helpt bij het verbeteren van het klimaat.

Ook zijn we geneigd om een oplossing die ons wél aanstaat, belangrijker te maken. Dit fenomeen komt vooral voor bij oplossingen waarbij we ons gedrag niet veel hoeven te veranderen, zoals bij de introductie van kernenergie.

Spiral of inaction

Niets doen is besmettelijk, aldus Reint Jan. Hiermee houden we vast aan de norm en het geeft de illusie dat de norm goed is. Reint Jan geeft aan dat je door je eigen gedrag te veranderen, anderen laat zien dat het goede gedrag ook een optie is.

Volgens Loes hebben we vaak niet door dat andere mensen óók hun gedrag willen veranderen. Dit houdt ons tegen ons eigen gedrag te veranderen. Pas op het moment dat we een ander zijn of haar gedrag zien veranderen, durven we uit te spreken dat wij zelf ook willen veranderen. Door je eigen gedrag te veranderen, kun je al veel doen voor het doen verschuiven van de norm, aldus Loes.

Drie elementen van gedrag

Loes en Reint Jan hebben een model geïntroduceerd waarin gedrag door drie elementen wordt aangestuurd: motivatie, capaciteit en gelegenheid. Wanneer je echte gedragsverandering wil stimuleren, is het belangrijk om in te zetten op alle drie de elementen.

Loes geeft aan dat de motivatie om te veranderen steeds sterker wordt, maar capaciteit en gelegenheid achterblijven. Het gewenste gedrag moet mogelijk en aantrekkelijk zijn en het onwenselijke gedrag moet tegenstaan. Je kunt het juiste gedrag niet bereiken door alleen maar te verleiden.