Iedereen kan meebouwen aan een duurzame maatschappij

Met een achtergrond als ontwerper kijkt Wina op een creatieve manier naar maatschappelijke uitdagingen. Volgens haar moeten we niet alleen samen met andere mensen de maatschappij van de toekomst ontwerpen maar moet er ook tussen mensen iets veranderen en is het belangrijk dat wij beseffen dat wij allemaal onderdeel uitmaken van een systeem dat wij kunnen veranderen.

De werkwijze van ontwerpers is daarbij handig omdat ontwerpers gewend zijn om rekening te houden met de belangen van verschillende partijen in een bepaalde context. Die werkwijze kan volgens Wina goed worden toegepast in de complexiteit van maatschappelijke verandering.

3 perspectieven

Om dit te verduidelijken heeft Wina een eigen methode ontwikkeld: de mixed perspective methode. Werken aan maatschappelijke opgaven is volgens haar onderzoek het bewust innemen van eerste, tweede- en derdepersoonsperspectief. Volgens Wina zijn we gewend om ons in het alledaagse leven te bevinden in het perspectief van een derde persoon. Zo zoeken we bijvoorbeeld informatie op als we zelf iets niet weten om feiten boven water te krijgen.

Maar er zijn nog twee andere perspectieven essentieel aldus Wina. En om tot deze perspectieven door te dringen moet je volgens haar eerst een diepere laag van jezelf weten te bereiken.

Binnen het perspectief van de eerste persoon kijk je naar jezelf, naar eigen motivatie, naar wat je wilt en waarom en kun ongewenste neveneffecten zoals bijv. bias vermijden. Volgens Wina komt daarbij een belangrijk ontwerpprincipe kijken, namelijk het verschil tussen reflectie in actie (tijdens) en reflectie op actie (achteraf). Vanuit het tweedepersoonsperspectief kijk je naar de mensen in je omgeving. Wat vinden zij belangrijk? Als je daarop inspeelt en samen begint te creëren kan er makkelijker een gezamenlijke taal ontstaan voor iets dat misschien ingewikkeld is.

Door alle drie perspectieven bewust in te zetten kun je zelf een verschil maken omdat je dan dichter tot elkaar kunt komen met andere mensen die ook nodig zijn voor verandering. Dit noemt Wina een gedeeld verlangen. Iedereen is zich dan bewust over zijn eigen waardes en belangen. Zo vind je ook projecten die bij jou passen en kun je je inzetten voor iets waar je zelf energie van krijgt.

Het bedrijfsleven: Van waardeketen naar waardenetwerk

Vertaald naar een professionele context betekent dat dat bedrijven beter moeten snappen wat hun eigen rol is in de samenleving en hoe zich die rol verhoudt tot anderen in hun omgeving. Co-design kan vervolgens een rol spelen, aldus Wina. In een co-design setting ben je partners met elkaar en heb samen iets op te lossen.

Dat maakt dat we ons perspectief op business kunnen verruimen door bijvoorbeeld samen te gaan werken met een bedrijf dat je hiervoor als concurrent hebt gezien. Als bedrijven zich bewuster zijn over hun rol en de focus op waardevol leven voor de mens ontstaan er waarde netwerken die verder gaan dan alleen het inzichtelijk krijgen van een waardeketen. Ook voor banken liggen daar kansen, bijv. door mee te denken over nieuwe businessmodellen of een andere kijk op kapitaal.

Over Wina

Dr. ir. Wina Smeenk is lector Societal Impact Design aan de Inholland Hogeschool. Zij studeerde Industrieel Ontwerpen aan de TU Delft en is gespecialiseerd in innovatie, waardoor zij op een ontwerpend creatieve manier kan kijken naar maatschappelijke opgaven. Naast haar lectoraat heeft Wina een eigen adviesbureau waarin zij bedrijven helpt met sociale innovatie en co-design.

Future Generations Board

In lijn met het gedachtengoed van Wina heeft ABN AMRO onlangs een Future Generations Board geïntroduceerd. Doel is het generatie-denken tot een gangbare praktijk te brengen voor besluitvorming binnen de bank. De Future Generations Board werkt bijvoorbeeld aan een generatietoets, een test om de impact van beslissingen op toekomstige generaties te controleren. Op deze manier is het mogelijk om nu al rekening te houden met belangen van de toekomst.