Lees het artikel en bekijk de video over de weeffouten in het economische systeem, hoe een fijne toekomst voor iedereen eruit zou kunnen zien en wat je zelf kunt doen om springend door het leven te gaan (net als het gelukspoppetje).

Wat is er mis met het economische systeem?

Volgens het onderzoek van Babette gaat er op dit moment een heleboel mis met onze economie. De focus op geld, genot en winstmaximalisatie zorgt voor uitputting van de aarde, bevordert ongelijkheid en gaat ten koste van welzijn van de mensen. De wereld wordt er dus onveiliger van. Ook laat het mensen met een machteloos gevoel achter.

Daarnaast ontdekte Babette dat terwijl het bbp (bruto binnenlands product) is toegenomen, de prestatie van de economie als geheel krimpt. Dat komt omdat het bbp eigenlijk maar 30% van de economie weergeeft, namelijk de productiviteit. De resterende 70% (denk aan een deel van de ecosysteemdiensten, milieu-impact, veiligheid en welzijn van mensen) wordt niet meegenomen in de berekening. Daardoor ontstaan er blinde vlekken en mogen we ons afvragen of de huidige economie eigenlijk wel zo gezond is en wat dat betekent voor de toekomstbestendigheid.

Hoe kan het anders?

Babette ging op zoek naar de fundamenten van geluk en maakte een nieuw dashboard voor onze economie. Zij focuste daarbij op wat allemaal wel kan in plaats van wat in een nieuwe economie niet meer mag. Een positieve stip op de horizon, waar mensen graag naar toe willen werken: het happy 2050 scenario.

7 fundamenten

Als je vanuit de stip op de horizon – een goed en gelukkig leven voor iedereen – terug redeneert kom je uit bij een piramide met 7 lagen: welzijn, gelijke kansen, gezonde en eerlijke economie, natuurlijke hulpbronnen, integer beleid, een actieve crew (de bewoners van de aarde) en een veilige planeet. De onderste laag is steeds de randvoorwaarde voor de lagen erboven.

De randvoorwaarde voor alles is een veilige planeet, want als we onze omgeving niet leefbaar houden kunnen we zelf niet bestaan. Het is daarom essentieel om binnen de draagkracht van de planeet te blijven als we produceren, consumeren en vooruitplannen. De crew is daarvoor zelf aan zet. Wij bepalen wie er aan de macht is, waar we ons geld aan uitgeven en hoe we met elkaar omgaan. Beleidsmakers bepalen de spelregels van de samenleving en zij bepalen hoe we omgaan met natuurlijke hulpbronnen. In het happy 2050 scenario noemt Babette dat ‘planet first’; de beschikbaarheid van grondstoffen, water, vruchtbare grond enzovoorts, bepaalt wat er mogelijk is in de economie. De economie heeft daarnaast de functie om dat wat geproduceerd wordt eerlijk te verdelen en welzijn te creëren bij de mensen.

Meten en sturen

Als je al deze lagen monitort heb je een dashboard voor een nieuw economisch systeem dat breder is dan bbp. Belastingen kunnen een belangrijke rol spelen bij het sturen op wenselijke economische activiteiten. Zo zouden een ‘impact tax’ – een serieuze belasting op vervuilende, schadelijke activiteiten – en tegelijkertijd lagere belastingen op economische activiteiten die goed zijn voor mens en milieu, de economie in balans kunnen brengen en de juiste incentives geven om een veilige kant op te bewegen.

Lokale verschillen en ongelijkheid

De concrete opgaven voor het verduurzamen van de huidige economie verschillen per land. Zo scoren rijke landen over het algemeen goed op welzijn, maar hebben zij veel negatieve impact op de planeet. Groeilanden leggen de nadruk op creëren van welzijn, maar moeten ervoor zorgen dat de economische ontwikkeling niet ten koste gaat van de planeet. En ontwikkelingslanden hebben vaak minder impact op de planeet, maar moeten nog werken aan welzijnsvoorzieningen. Ongelijkheid wordt aangepakt binnen én tussen landen, zodat rijken niet het fundament voor het welzijn van armen ondermijnen.

Rol van het financiële systeem

Volgens Babette moet geld weer een middel zijn om de reële economie te laten draaien in plaats van ‘geld verdienen met geld’. De financiële sector verdient geld aan het rendement op schuld in ruil voor het nemen van financiële risico’s. De schuldenlast in de wereld is volgens het onderzoek van Babette 3,65 keer hoger dan het bbp. Dat betekent dat er schulden zijn waaraan geen reële waarde gekoppeld is. Als de schuldenlast te hoog wordt is het risico aanwezig dat er een financiële crisis ontstaat en mensen in de reële economie geld verliezen. Als de financiële sector meer focust op een dienende rol kan de economie en daarmee de maatschappij floreren.

Wat kun je zelf doen?

Volgens Babette ligt het happy 2050 scenario binnen handbereik. Op alle lagen van de piramide zijn er acties die je vanuit je persoonlijke of zakelijke rol kunt ondernemen. Denk aan bewust minder consumeren of spullen kopen die lang meegaan. Maar ook dingen die wat minder voor de hand liggen zoals het beperken van drugsgebruik hebben impact, aldus Babette. De schaduweconomie rondom drugshandel is een professioneel georganiseerde multinational, die veel invloed heeft op de samenleving. Door macht, corruptie en geweld wordt het welzijn van veel mensen structureel ondermijnt. Het is hoe dan ook een goed idee om je te verdiepen in de gevolgen van je dagelijkse keuzes op mens en milieu.

Conclusie

De economie heeft de beste vooruitzichten als we zorgen voor de aarde en haar bewoners. Dat is misschien precies andersom dan wat we nu denken (‘verduurzaming is duur’). Je legt door te verduurzamen juist het fundament voor een toekomstbestendige economie. Een focus op groei is niet verkeerd als we focussen op de groei van de juiste dingen zoals het welzijn van mensen of beter omgaan met de planeet.