Lees het artikel en bekijk de video om alles te weten te komen over impact denken in businessmodellen en het in de praktijk brengen van impact.

Wat is impact?

Volgens de definitie van Karen en haar team is impact het effect van een organisatie op de maatschappij. In tegenstelling tot geld, dat je makkelijk kunt tellen, heb je voor het meten van impact methodes nodig. Als je impact in kaart hebt gebracht kun je daarop rapporteren, monitoren en sturen.

Wat het meten, beoordeelden en sturen op impact ingewikkeld kan maken is dat deze maatschappelijke effecten zowel positief én negatief, bedoeld én onbedoeld en direct én indirect kunnen zijn. Karen ziet dan ook vaak dat bedrijven die willen verduurzamen in de praktijk niet veel verder komen dan mooie ambities. Volgens haar ligt dat aan de manier waarop impact denken in het businessmodel van de organisatie verankerd is.

5 businessmodellen van de economie

Karen en haar team hebben uitgebreid onderzoek gedaan over de verhouding tussen geld en impact in bedrijven en vonden dat je businessmodellen kunt onderscheiden in vijf types:

1) Geld: Financieel gedreven businessmodel
2) Geld + ESG: Financieel gedreven businessmodel met ESG (Environmental Social Governance) beleid
3) Geld + Impact: Financieel en maatschappelijk gedreven businessmodel
4) Impact + Geld: Maatschappelijk gedreven businessmodel met geld als middel
5) Impact: Maatschappelijk gedreven businessmodel

In de eerste twee businessmodellen ligt de focus op financiële winstmaximalisatie. Bedrijven willen met name geld verdienen. Ondernemingen met het tweede businessmodel zijn zich bewust dat geld verdienen soms ten koste gaat van de natuur en het welzijn van mensen. Bedrijven die het tweede businessmodel toepassen hebben daarom een ESG beleid dat grenzen vastlegt waar economische activiteiten negatieve effecten kunnen hebben op de maatschappij.

In het derde businessmodel probeert een bedrijf geld te verdienen én impact te maken. Vaak ziet Karen hier grote bedrijven die nadenken over hun purpose en daarmee over welke meerwaarde zij creëren voor de maatschappij, denk aan het bevorderen van gezondheid of de voedselverzorging. Het probleem bij dit businessmodel is dat het oude businessmodel, dat financieel gedreven is, niet makkelijk losgelaten kan worden en dat korte termijn uitdagingen voor het bedrijf (die meestal financieel zijn) vaak haaks staan op lange termijn maatschappelijke doelstellingen.

Bedrijven uit de vierde en vijfde categorie stellen maatschappelijke impact centraal en zien geld als middel om een positieve bijdrage te leveren aan de maatschappij. Het verschil is dat bedrijven die het vierde businessmodel toepassen wel commerciële belangen hebben en dus geld verdienen om impact te kunnen maken (social enterprises), terwijl organisaties die het vijfde businessmodel toepassen geld gebruiken om maatschappelijke impact te bereiken (bijv. goede doelen organisaties, vermogensfondsen).

Van ambitie naar impact: Het belang van impact denken

Door deze categorisering wordt in een oogopslag duidelijk waarom in de eerste plaats niet impact meten, maar impact denken essentieel is om de economie te verduurzamen. Bedrijven die businessmodellen 1) en 2) toepassen zullen (door de focus op geld) ook blijven sturen op commercieel belang, terwijl impact het uitgangspunt is om zaken te doen voor bedrijven die businessmodel 4) en 5) toepassen, waardoor zij ook automatisch zullen sturen op impact.
Als bedrijven de stap willen maken van ambitie naar impact, is het dan ook belangrijk om kritisch te reflecteren op economische activiteiten en het effect van deze activiteiten op de maatschappij.

Volgens Karen kunnen bedrijven in dat proces twee toetsvragen stellen: Waar zijn we mee gestopt door onze nieuwe ambitie? En wat zijn we meer gaan doen door onze nieuwe ambitie? Bedrijven die deze vragen (zelf-)kritisch kunnen beantwoorden meten volgens Karen vaak ook de juiste dingen en kunnen daarop acteren en sturen.

Kansen voor social enterprises, impact first ondernemingen en familiebedrijven

Bedrijven met de grootste slagkracht in een transitie naar een duurzamere economie zijn volgens Karen dan ook ondernemingen die commercie én een maatschappelijke focus met elkaar kunnen verbinden, zoals sociale ondernemingen en bedrijven die erin slagen businessmodel 3) toe te passen door impact en lange termijn denken vast te verankeren (impact first). Om de transitie te versnellen moeten social enterprises groeien en impact first bedrijven alle stappen identificeren om op lange termijn te kantelen van een financieel naar een impact gedreven organisatie.

Daarnaast kunnen ook familiebedrijven een rol spelen in de verduurzaming van de economie omdat zij meestal lange termijn georiënteerd werken en veel ervaring hebben met de context waarin het bedrijf opereert, denk aan locatie en de persoonlijke relatie met medewerkers en leveranciers. Hun ondernemingscultuur kan andere bedrijven inspireren en helpen de transitie naar een duurzame economie te versnellen.

Rol van de financiële sector

De financiële sector speelt daarbij een belangrijke rol als enabler van impact gedreven organisaties, omdat geld een sturende functie heeft. Waar in impact geïnvesteerd wordt, kan maatschappelijke waarde ontstaan, aldus Karen. Daarnaast hebben financiële instellingen zelf ook een weg te gaan in de transitie naar een duurzame economie vindt Karen. Veel banken hebben bijvoorbeeld al nagedacht over hun purpose en rol in de maatschappij maar zouden die rol nog beter kunnen pakken. In haar dagelijkse praktijk ziet Karen dat veel financiële instellingen complexiteit ondervinden als ze willen sturen op impact. Hoe meer ze weten, hoe meer vragen er ontstaan. Volgens Karen is dit ook een goed teken omdat het laat zien dat er kritisch wordt gekeken naar verduurzamingsplannen die daadwerkelijk verandering brengen en impact denken een weg begint te vinden naar de financiële wereld.